CUKRZYCA A CIĄŻA
Autor: Małgorzata Mizgier
Co to jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca to choroba charakteryzująca się podwyższonym poziomem cukru (glukozy) we krwi, wynikającym z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny (hormonu produkowanego przez trzustkę).
U ciężarnych z cukrzycą wyróżnia się: cukrzycą ciążową, stanowiącą ok. 90% wszystkich przypadków cukrzycy występującej podczas ciąży (GDM-gestational diabetes mellitus), którą określa się różnego stopnia zaburzenia tolerancji węglowodanów lub cukrzycę rozwijającą się lub po raz pierwszy rozpoznaną podczas ciąży oraz cukrzycę przedciażową (PGDM, pregestational diabetes mellitus) – gdy kobieta chorująca na cukrzycę typu 1, 2 lub inne typy cukrzycy) jest w ciąży.
Przyczyny
Cukrzyca ciążowa pojawia się najczęściej u kobiet, u których stwierdzono następujące czynniki ryzyka: występowanie cukrzycy typu 2 wśród krewnych I stopnia, nadwaga lub otyłość, wiek powyżej 35 lat, zespół policystycznych jajników, nadciśnienie tętnicze przed ciążą, przebycie ciąży z cukrzycą, urodzenie więcej niż dwojga dzieci, urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg, dziecka z wadą rozwojową, zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie. Cukrzycę ciążową stwierdza się jednak także u kobiet u których nie wystąpił żaden z wymieniowych wyżej czynników. Badania z ostatnich lat wskazują, że jej występowanie może być także związane z wpływem czynników środowiskowych takich jak nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej. W ostatnich latach obserwuje się tendencję wzrostową występowania cukrzycy ciążowej, co może być związane z obserwowaną zmianą stylu życia.
Zagrożenia
Nieleczona cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko urodzenia dziecka o zbyt dużej masie ciała (makrosomia płodu). Przyjście na świat dużego dziecka wiąże się z trudnościami w czasie porodu, najczęściej z koniecznością cięcia cesarskiego. Ponadto noworodki matek obciążonych cukrzycą ciążową częściej rodzą się przedwcześnie oraz z niską masą urodzeniową. Dodatkowym problemem jest niedojrzałość płodu (niedorozwój narządów, np. niewydolność oddechowa), niedocukrzenie u noworodka po porodzie (hipoglikemia). Odległymi powikłaniami niewyrównanej cukrzycy podczas ciąży mogą być pojawiające się zaburzenia w rozwoju psychoruchowym dzieci, otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze w przyszłości.
Zapobieganie
Aby zapobiec lub zmniejszyć ryzyko wystąpienia powyższych powikłań, należy dbać o prawidłowy poziom glikemii (poziom cukru) we krwi podczas przebiegu ciąży. Konieczne jest zatem niezwłocznie po stwierdzeniu cukrzycy ciążowej wprowadzenie odpowiedniej diety, najlepiej z pomocą specjalisty w zakresie dietetyki, który dysponuje szczegółową wiedzą na temat składu produktów spożywczych oraz racjonalnego komponowania posiłków. Indywidualnie dostosowana „dieta cukrzycowa” dla kobiet w ciąży w większości przypadków pozwala utrzymywać prawidłowy poziom glukozy we krwi przez cały okres ciąży. Bardzo ważnym elementem leczenia jest samokontrola stężenia glukozy wykonywana za pomocą glukometru. W przypadku gdy po wprowadzeniu odpowiedniej diety, nie udaje się uzyskać prawidłowego “poziomu cukru”, konieczne jest oprócz diety włączenie insulinoterapii. Ponadto pomocna w utrzymaniu prawidłowego stężenia glukozy we krwi oraz prawidłowego przyrostu masy ciała podczas ciąży jest aktywność fizyczna (warunkiem jej podjęcia jest brak przeciwskazań lekarskich) wykonywana pod opieką wykwalifikowanego instruktora.
Piśmiennictwo:
1.Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, 2015. Diabetologia Kliniczna, tom4, Supl. A/2015
2.Bręborowicz GH red., Ciąża wysokiego ryzyka. Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznan 2010
3.Otto-Buczkowska E, Cukrzyca w populacji wieku rozwojowego. Cornetis Sp. z o.o., Wrocław 2009
4.Sieradzki J red., Cukrzyca tom II, Via Medica, Gdansk 2007